مذهب عشق

اسلام، بیشتر از یک اصل ندارد، که اصل، اصلا یکی است، و چند اصل بودن ناممکن و بی معنی است،چه، اصل یعنی تنه درخت، و درخت اگر هزاران شاخه هم داشته باشد، بیشتر از یک تنه ندارد، و آنهم "توحید" است، که زیربناست، وهر چه جز این روبنا،بنابراین نمیتوان چند "جهان بینی" داشت. جهان بینی اسلام یکی است: "جهان بینی الهی در چهار بعد انسانی". اول،جهان بینی به معنای اخص ، یعنی کیفیت تلقی از هستی، با نگاه توحید. دوم کیفیت تاریخ، یعنی حرکت یا توجیه تاریخی، با رسالت توحیدی. سوم، نظام اجتماعی، یا جامعه بشری در بینش توحیدی.چهارم: اخلاق یا چگونگی انسان، یا توجیه ارزش های بشری در مکتب توحید.این توحید به معنای زیربنای اسلام.
توحید، تنها در حصار فلسفی و کلامی خودش، آنچنان که در تاریخ و دراذهان متفکران و روحانیون همیشه وجود داشته محصور نیست، توحید( به معنای وحدت ذات خدا) انعکاسات و التزامات منطقی این جهانی و مادی و انسانی دارد.اعتقاد به توحید در عین حال زیربنای وحدت بشری و همچنین زیربنای وحدت طبقاتی انسانی و نیز به معنای یک وحدت عام در هستی است که درآن انسان در مسیر طبیعت تکانل پیدا میکند.
توحید به عنوان یک جهان بینی: عبارتست از نوع فهم جهان در ذهن انسانیکه به توحید معتقد است  و بعد انعکاس این جهان بینی مبتنی بر توحید در تلقی و تفسیر دیگر مسائل فلسفی، و همچنین تاثیر این جهان بینی توحیدی در رفتار، در احساس، در اندیشه، در روابط اجتماعی و در نظام حاکم بر جامعه.
در جهان بینی توحیدی، جهان( جهان به معنی هستی، دنیا و آخرت و مادی و معنوی،اینها را نمیگویم، جهان یعنی وجود) عبارتست از مجموعه عناصر و قوانین و پدیده ها و حرکات گوناگونی که مجموعا یک نظام هماهنگ را بنام آفرینش و یک پیکره واحد را، که به یک روح، زنده است و به یک اراده، متحرک است و در عین حال دارای احساس، شعور و منطق و هدف است، در ذهن موحد تصویر میکند، این جهان بینی مبتنی بر توحید است. بنابراین جهان یک اندام میشود، جهان و طبیعت یک پیکر میشود،که نظام واحدی بر آن حاکم است. بر چه چیز آن؟ بر عناصر مختلفش، مادی یا معنوی، روح یا جسم، پست یا بالا فرقی نمیکند. همه عناصر در عالم دارای یک وحدت هماهنگ اند، چه پاکترین و متعالی ترین عناصر مجرد متافیزیکی باشد، چه پست ترین عنصر خاک، از یک روح واحد حیات میگیرد، از یک خون واحد تغذیه میکند و همچنین یک حرکت و یک عقل و یک تدبیر و یک هدف واحد بر همه حاکم است.
توحید وحدت طبیعت با ماورا طبیعت، انسان با طبیعت، انسان با انسان و خدا با جهان و با انسان را تفسیر و توجیه میکند و همه را در یک نظام کلی هماهنگ و زنده و خودآگاه تصویر مینماید. ادامه دارد...
م.آثار 16ص 308          م.آثار 5 ص 29  

معلم شهید دکتر علی شریعتی